Çin, Batı’nın askeri üstünlüğünün merkezinde yer alan yapay zekâ, akıllı telefonlar ve silahlara güç veren son teknoloji ürünü yarı iletken çipleri üretebilen bir makinenin prototipini geliştirdi.
2025 yılının başlarında tamamlanan ve şu anda test aşamasında olan prototip, neredeyse bir fabrika katının tamamını kaplıyor. Proje hakkında bilgi sahibi iki kişiye göre, prototip, Hollandalı yarı iletken devi ASML’nin aşırı ultraviyole litografi makinelerinin (EUV) tersine mühendisliği yoluyla bir araya getirilen eski mühendislerden oluşan bir ekip tarafından inşa edildi.
Nisan ayında ASML CEO’su Christophe Fouquet, Çin’in bu tür bir teknolojiyi geliştirmek için “çok uzun yıllara” ihtiyacı olacağını söylemişti. Ancak ilk kez bildirilen bu prototipin varlığı, Çin’in yarı iletken bağımsızlığına analistlerin tahmin ettiğinden yıllarca daha yakın olabileceğini gösteriyor.
Bu atılım, Cumhurbaşkanı Xi Jinping’in en yüksek önceliklerinden biri olan yarı iletken alanında kendi kendine yeterliliğe ulaşmayı hedefleyen altı yıllık hükümet girişiminin doruk noktasını işaret ediyor. Çin’in yarı iletken hedefleri kamuoyuna açık olsa da, Shenzhen EUV projesinin gizli yürütüldüğü belirtiliyor.
Şu ana kadar EUV teknolojisinde uzmanlaşmış tek şirketin merkezi Hollanda’nın Veldhoven şehrinde bulunan ASML olduğu biliniyor. Yaklaşık 250 milyon dolara mal olan makineleri, Nvidia ve AMD gibi şirketler tarafından tasarlanan ve TSMC, Intel ve Samsung gibi çip üreticileri tarafından üretilen en gelişmiş çiplerin üretiminde vazgeçilmezi olarak görülüyor.
ASML’nin en gelişmiş EUV sistemleri yaklaşık bir okul otobüsü büyüklüğünde ve 180 ton ağırlığında. Çin’in bu sistemlerin boyutunu kopyalama girişimleri başarısız olduktan sonra, Shenzhen laboratuvarındaki prototip, gücünü artırmak için birçok kat daha büyük hale getirildi. İddialara göre Çin prototipi, ASML’nin makinelerine kıyasla ilkel olsa da test için yeterince çalışır durumda. Ancak Çin’in prototipi ASML’nin makinelerinin gerisinde kalıyor çünkü araştırmacılar, ASML’nin önemli tedarikçilerinden biri olan Alman Carl Zeiss AG’nin optik sistemlerine benzer sistemleri temin etmekte zorlanıyor.
Umay Naz U.G